Koyunun Anadolu'da evcilleştirildiğini gösteren çalışma

ANKARA, (DHA)- HACETTEPE Üniversitesi ve ODTÜ'den bilim insanlarının öncülüğünde, uluslararası araştırmacı ekibin çalışmasında, evcil koyunun tarihi ortaya çıkarıldı. Uluslararası dergide yayımlanan çalışmada, koyunun Anadolu'da evcilleştirildiği ortaya konuldu.

Hacettepe Üniversitesi ve ODTÜ’den bilim insanlarının da aralarında bulunduğu İsveç, Fransa, Rusya, İran, Kıbrıs, Birleşik Krallık, Belçika ve Kanada'dan 38 genetikçi ve arkeolog, Orta Doğu'da evcilleştirildiği bilinen koyunun tarihine ilişkin çalışma yaptı. Türkiye, İran, Rusya, İsveç, Fransa ve İspanya’dan koyunların antik genomları analiz edildi. Karaman’daki Pınarbaşı bölgesine ait 13 bin yıllık Anadolu yaban koyunu, bilinen tüm evcil koyunlara en yakın akraba olarak belirlendi.

Araştırmaya ilişkin makale Molecular Biology and Evolution (Moleküler Biyoloji ve Evrim) dergisinde 22 Ekim 2024 tarihinde yayımlandı. Makalede araştırmanın sonucuna ilişkin, "Anadolu ve Kıbrıs muflonları (koyunları) ile Epipaleolitik Anadolu koyunlarını İran muflonundan daha iyi bir evcilleştirme kaynağı olarak belirlenmiştir. Neolitik dönemde modern koyun çeşitliliğinin ikili bir yapısının varlığını, günümüz Türkiye ve İran'ından olanlar da dahil olmak üzere ek antik genomlar kullanarak daha da doğruluyoruz. Ayrıca, Baltık antik koyunları üzerindeki Neolitik sonrası doğu etkisi de dahil olmak üzere, popülasyon karışımı veya yer değiştirmesinin birden fazla örneğini buluyoruz. Son olarak, evcilleştirmenin ve son darboğazların bir mirası olarak, günümüz evcil ve vahşi koyunlarının genetik çeşitliliğinde bir azalma görüyoruz" denildi.

Makalede ayrıca, "İran muflonu sıklıkla evcil koyunların en yakın yabani akrabası olarak varsayılır. Ancak hem Anadolu Epipaleolitik koyunları hem de Anadolu muflonu ve Kıbrıs muflonu, İran muflonundan evcil koyunlara daha yakın çıktı. Bu ilginçtir, çünkü Anadolu Epipaleolitik koyunları, erken koyun yönetiminin iyi belgelendiği Orta Anadolu'dan gelmektedir. Bu arada koyunlar Kıbrıs'a milattan önce 8 bin civarında muhtemelen Anakara Anadolu'dan getirilmiştir" diye ifade edildi.

Hacettepe Üniversitesi’nden evrimsel genetikçi ve baş yazar Füsun Özer, "Bu gözlem, evcil koyunların arkeolojik kanıtlarla uyumlu olarak Anadolu’daki yaban koyunlarından türediğini destekliyor" dedi.

AVRUPA'YA İLK KOYUNLAR ANADOLU'DAN

Araştırma ekibi; Türkiye, İran, Rusya, İsveç, Fransa ve İspanya’dan 9 bin ile 4 bin yıl öncesine ait antik koyun genomlarını da inceledi. Paris Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi'nden araştırmacı Eva-Maria Geigl, "Sonuçlar, Avrupa’daki ilk koyunların yaklaşık 7 bin yıl önce Anadolu kökenli çiftçiler tarafından oraya götürüldüğünü doğruladı. Aynı zamanda koyunlar İran üzerinden Asya’ya da götürülmüştü" diye konuştu.

Araştırmacılar, Avrupa koyunlarının birkaç bin yıl sonra daha Asya'ya özgü özellikler kazandığını buldular. 4 bin yıl öncesine ait Baltık koyunları, doğu ve batı koyunlarının karışımı olarak tespit edildi. Uppsala Üniversitesi’nden Torsten Günther, "Bu dönem, insan toplulukları için de çok dinamik bir zamandı ve Avrasya genelinde birçok belgelenmiş göç yaşanmıştı. Bu insanlar muhtemelen koyunlarını da yanlarında götürüp yerel sürülerle karıştırdılar" dedi. (DHA)

FOTOĞRAFLI