Feminist İktisatçı Nancy Folbre’nin Ataerkil Sisteminin Yükselişi ve Düşüşü Kitabı Raflarda

Ataerkil sistemler nasıl oluyor da ayakta kalabiliyor? Toplumsal cinsiyet eşitsizliği neden hâlâ bu denli yaygın? Feminist kuramın uzun zamandır cevabını aradığı bu soruların peşine düşen Nancy Folbre, Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü adlı kitabında Marksist siyasal iktisadın eleştirisi ve yeniden formülasyonuyla yola koyuluyor. Ayrıntı Yayınları tarafından yayımlanan Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü’nde Folbre, kapitalist kalkınmanın ataerkil sistemlerin devamlılığında oynadığı büyük rolü masaya yatırırken mevcut ekonomik düzende karşılıksız kalan bakım emeğine özellikle odaklanıyor. 

Feminist iktisatçı Nancy Folbre’nin Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü – Kesişimsel Bir Siyasal İktisat adlı çalışması, Aslı Önal’ın özenli çevirisiyle Ayrıntı Yayınları’nın İnceleme Dizisi’nde yerini aldı.

Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü’nde Nancy Folbre neoklasik iktisat, sosyoloji, psikoloji ve evrimsel biyoloji gibi alanların dahil olduğu son derece kapsamlı bir bilimsel çerçeve içinde, kapitalist kalkınmanın ataerkil sistemlerin devamlılığında büyük rol oynayan çelişkili taraflarını masaya yatırıyor. 

Sınıf, toplumsal cinsiyet, yaş, ırk/etnisite ve yurttaşlık temelli eşitsizlik ve sömürünün iç içe geçen yanlarını temel alan “kesişimsel siyasal iktisat” yaklaşımını benimseyen Folbre, mevcut piyasa ekonomilerinde bilhassa savunmasız konumda olan bakım verenleri mercek altına alıyor. Bakım emeğinin neden değersizleştirildiği veya karşılığının yeterince ödenmediğine dair analizlerinde, çocuk doğurma, çocuk yetiştirme, varlıkların miras bırakılması, fiziksel ve beşeri kaynaklara zor ve şiddet yoluyla el konulması gibi piyasa dışı süreçlere dikkat çekiyor.

Gerek bireyleri gerek toplulukları çelişkili konumlara sokan ve çoğu zaman birbiriyle kesişen kolektif iktidar yapılarından oluşan toplumsal sistemleri tanımlamanın yeni bir yolunu ortaya koyan bu kitap, bazı toplulukların sahip olduğu iktidar ve imtiyazları daha da pekiştirmesini sağlayan pazarlık süreçlerini gözler önüne seriyor. Ataerkil iktidarın kökenleri, kapitalist kurumların ortaya çıkışı, refah devletlerinin yükselişi, bakım emeğinin iktisadi olarak cezalandırılması gibi tarihsel süreçleri yeniden yorumlayarak, ilerici bir toplumsal dönüşüm için kurulması elzem geniş koalisyonlara yön verecek genel bir iktisadi adalet teorisine duyulan ihtiyacı görünür kılmaya çalışıyor.

Ataerkil Sistemlerin Yükselişi ve Düşüşü – Kesişimsel Bir Siyasal İktisat, raflarda ve internet satış sitelerinde!

NANCY FOLBRE HAKKINDA

1952 yılında Amerika’da dünyaya gelen feminist iktisatçı Nancy Folbre, halihazırda Massachusetts Amherst Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde “fahri profesör” unvanıyla dersler vermektedir. 2002-2003 yılları arasında, Uluslararası Feminist İktisat Birliği (IAFFE) başkanlığı görevini üstlenmiştir; 1995 yılından beri Feminist Econo¬mics dergisinin yardımcı editörlüğünü yapmaktadır; ayrıca Journal of Women, Politics & Policy dergisinin yayın kurulu üyesidir. 

Çalışmalarını daha ziyade siyasal iktisat ile feminist kuram ara¬sındaki “arayüz”e yoğunlaştıran Folbre, aile ekonomisi, piyasa dışı emek ve bakım ekonomisi gibi konulara odaklanır ve ücretsiz bakım emeğinin ekonomik ilişkilerin tesis edilişinde oynadığı role bilhassa vurgu yapar. Folbre’a göre anaakım iktisatçıların bakım ekonomisini yeterince dikkate almamaları, kadınlar açısından birtakım olumsuzluklar doğurur. Zira piyasa dışı çalışma ve bakım emeğinin ekonomi analizinden dışlanması, kadın ve çocukların marjinalleştirilerek haneye ve topluma olan katkılarının değer¬sizleştirilmesi tehlikesini beraberinde getirir. Bakım emeğinin benzersiz bir çalışma şekli ortaya koyması, “kendiliğinden gü¬dülenmesi”nden kaynaklanır; bir başka deyişle, insanları bakım vermeye motive eden şey salt para değildir. Folbre’a göre bakım emeğinin değersiz addedilmesinin nedeni, tarihsel olarak kadınlar tarafından ya düşük ücretler karşılığında yahut tamamen ücret¬siz olarak sağlanıyor oluşudur ki bu tartışma, kadınların neden erkeklerden daha az kazandığı meselesine kadar genişletilebilir. Folbre, kadınlığın toplumsal inşasının kadınlık ile bakım emeği arasında bağlantı kurduğunu öne sürer. Ona göre bakım verme sorumluluğunun, orantısız şekilde kadınların sırtına yüklenme¬sinin önüne geçilerek eşit şekilde bölüşülmesinin yolu, piyasadan bağımsız bakım arz ve kalitesinin artırılmasıdır. 

Diğer kitapları: 

Who Pays for the Kids?: Gender and the Structures of Constraint (Routledge, 1994); The Invisible Heart: Economics and Family Values (New Press, 2001); Valuing Children: Rethinking the Economics of the Family (Harvard, 2008); Greed, Lust, and Gender: A History of Economic Ideas (Oxford, 2009); (editör ve katkıda bulunan olarak) For Love and Money: Care Work in the U.S. (Russell Sage, 2012).