Araştırma: Türkiye'de 10 çocuktan 7'si mesleklerin cinsiyeti olmadığını düşünüyor

İSTANBUL,(DHA) - KİDZANİA İstanbul ve FutureBright, 'Çocuklar ve Ailelerin Toplumsal Cinsiyet Algısı' araştırması yaptı. Araştırmanın sonuçları, düzenlenen toplantıyla açıklandı. Çalışmaya göre Türkiye'de 10 çocuktan 7'si mesleklerin cinsiyeti olmadığını düşünüyor. Çocuklar günlük hayatta işine yarayacağını düşündüğü dersleri daha çok seviyor. Yüzde 97'si sosyal medyada video izliyor. Kız çocuklarının video izleme motivasyonları, bilme, öğrenme ve yansıtma ekseninde şekillenirken, erkek çocukları için adrenalin ve eğlence ön planda oluyor.

KidZania İstanbul, FutureBright Group iş birliğiyle çocukların toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda ne kadar farkındalık kazandığını ve gelecekteki kariyer hedeflerinde cinsiyetin nasıl bir rol oynadığını gösteren 'Çocuklar ve Ailelerin Toplumsal Cinsiyet Algısı' araştırması yaptı. Toplumsal cinsiyet eşitliğine çocukların gözüyle bakan araştırmaya 6 ile 14 yaş arasındaki çocuklar ve ebeveynleri katıldı. Çalışmanın sonuçları KidZania İstanbul CEO'su Ebru Timur ve FutureBright Group'un Kurucu Ortağı Akan Abdula tarafından açıklandı.

Toplantıda, eğitim bilimci ve Yazar Doç. Dr. Özgür Bolat, 'Görünmez Duvarları Aşmak' başlıklı konuşmasıyla katılımcılara deneyim ve tecrübelerini aktardı. Bahçeşehir Üniversitesi Öğretim Görevlisi Doç. Dr. Gül Şener'in de 'Reklamların Eşitlik ve Kapsayıcılık Yolculuğu' başlıklı konuşmasını yaptığı etkinliğe KidZania Erbulak Çocuk Korosu'nun performansı renk kattı. 3 yaşında KidZania İstanbul'da ilk kez gerçek piyano ile tanışan ve aldığı ilhamla müzik eğitimine devam eden Duru İrlan'ın piyano performansı herkese duygulu anlar yaşattı.

Etkinliğe ev sahipliği yapan Ebru Timur, araştırma ve sonuçlarıyla ilgili şu ifadeleri kullandı:

“Bir neslin geleceği, o neslin çocuklarına sundukları fırsatlarla şekillenir. Bu söz, toplumların geleceğini kuran güçlü bir gerçektir. FutureBright ile yaptığımız araştırma, toplumsal cinsiyet algısının sadece bir bilinç değil, geleceği dönüştürebilecek bir güç olduğunu ortaya koyuyor. Çocuklara sunduğumuz imkanlar, onlara özgürlük, eşitlik ve toplumu dönüştürme gücü veriyor. KidZania'yı deneyimleyen çocuklardan biliyoruz ki, çocuklar 7 yaşından sonra gördükleri ve bildiklerinden ilham alarak toplumsal cinsiyet rollerine önyargıları şekillenmeye başlıyor. Araştırma sonuçlarında KidZania İstanbul'u deneyimleyen çocukların, toplumsal cinsiyet eşitliği algısının çok daha güçlü olduğunu görmek, bizlere büyük bir umut verdi. Çocuklar meslekleri, rolleri birlikte deneyimliyor, birbirleriyle etkileşim içinde iş bölümü yaparak ve sorumlulukları paylaşarak görev alıyorlar. Çocuklara eğlenirken öğrenme deneyimiyle birlikte daha adil, eşitlikçi ve özgür bir dünyanın temellerini atma fırsatı sunuyoruz."

'EBEVEYNLERİN ROLÜ OLDUKÇA KRİTİK'

Akan Abdula ise araştırma sonuçlarından yola çıkarak çocukların gelişimi üzerinde ailelerin önemine değinerek şunları söyledi:

“Bu araştırma, ebeveynlerin çocuklarının gelişimindeki rolün ne denli kritik olduğunu bir kez daha gözler önüne seriyor. Çocukların dünyaya bakış açısı, toplumsal cinsiyet algıları ve meslek seçimleri, büyük ölçüde ailelerinden aldıkları yönlendirme ile şekilleniyor. Ebeveynler, çocuklarının potansiyelini keşfetmelerini sağlayacak ilham kaynaklarıdır. Bir çocuğun hayatını, tercihlerini, annelerinden ve babalarından gördükleri, duydukları etkiliyor. Yaptığımız araştırma, özellikle babaların aile içindeki rollerde eşit şekilde rol alması ve erkek çocuklara da örnek olması gerektiğini ortaya koyuyor. Bizler üzerimize düşenleri yaparsak, her çocuğun dünyayı değiştirme gücü olduğuna inanıyorum."

ARAŞTIRMANIN SONUÇLARI

Çocuklara 'Büyüyünce ne olmak istiyorsun?' sorusu yöneltildiğinde, çocukların yaklaşık yarısı klasik meslek gruplarını tercih ediyor. Kız çocukları, toplumda kabul gören öğretmenlik, doktorluk, avukatlık gibi klasik mesleklere daha fazla yöneliyor. Erkek çocuklarının meslek tercihlerinde güç ve kontrol motivasyonu, kız çocuklarında ise statü arayışı ve etki güç motivasyonu ağırlık kazanıyor. Erkek çocukları klasik meslekler dışında sporcu, asker ya da polis olmak isterken, kız çocukları ise devlet idareciliği ve yazılımcı olmayı arzuluyor. KidZania deneyimleyen kız çocuklarının hayallerini ise sanatçı olmak süslüyor.

Türkiye'de 10 çocuktan 7'si mesleklerin cinsiyeti olmadığını düşünüyor. Mesleklere cinsiyet atfeden kız çocukları, fiziksel güç gerektiren teknik işleri erkek mesleği olarak tanımlarken, erkek çocukları da bakım ve hizmet işlerini kızlara yakıştırıyor. KidZania'daki erkek çocukları, erkeklere atfedilen meslekleri kız çocuklarına da atfediyor ve cinsiyetçi yaklaşımdan uzaklaşıyor.

Çocuklar günlük hayatta işine yarayacağını düşündüğü dersleri daha çok seviyor. Kız çocukları, eğitim alanında yaratıcılıklarıyla öne çıkarken, yabancı dil dersine olan ilgileri erkeklere göre daha fazla. Erkek çocukları ise sporla olan ilişkilerini okulda da devam ettiriyor. Her iki cinsiyetin de en sevdiği derslerin başında toplumda oluşan kanının aksine matematik yer alıyor.

Çocukların yüzde 97'si sosyal medyada video izliyor. Kız çocuklarının video izleme motivasyonları, bilme, öğrenme ve yansıtma ekseninde şekillenirken, erkek çocukları için adrenalin ve eğlence ön planda oluyor. Kız çocukları makyaj videoları ve müzik video kliplerini daha fazla izlerken, erkek çocukları futbol maçı ve yarış videolarını tercih ediyor. KidZania deneyimleyen çocuklarda, özellikle kızlarda eğitim videolarının tercihlerde ilk sırada yer alması dikkat çekiyor.

Türkiye'de son yıllarda, özellikle voleybol gibi spor dallarında kız çocukları için yeni bir rol model ortaya çıktı. Türkiye Voleybol Kadın Milli Takımı, nam-ı diğer 'Filenin Sultanları', kız çocukları için idol haline geldi. Her 5 kız çocuktan 1'i, voleybolcu idolüne sahipken, erkeklerin rol modelleri daha çok futbolcu ve basketbolcular.

Atatürk'ü rol model olarak belirleyen her 5 çocuktan 1'i ise büyüyünce 'Mustafa Kemal Atatürk olmak isterim' diyerek Atatürk olmayı bir meslek olarak atfediyor.

Türkiye'deki her 10 çocuktan 4'ü harçlık biriktirdiğini söylüyor. Kız çocuklarında birikim eğiliminin daha yüksek olması dikkat çekiyor. KidZania'yı deneyimleyen 10 çocuktan 9'u ise harçlık biriktirdiğini ifade ediyor. Türkiye'de çocuklar zengin olmanın yolunun para biriktirmekten ziyade çalışmaktan geçtiğini düşünüyor.

Kız çocuklar, ev işlerinin paylaşılması konusunda eşitlikçi bir yaklaşım sergiliyor. Her 2 erkek çocuktan 1'i gelecekte ev işi yapmayacağını düşünüyor. Ev işlerinin sadece anneden beklenmemesi gerektiği düşüncesi, özellikle anneleriyle empati kuran kız çocukları arasında güçlü. KidZania'yı deneyimleyen çocuklar arasında ev işleri konusunda eşitlik bilinci, Türkiye geneline göre oldukça yüksek. KidZania'da 10 çocuktan 9'u, ev işlerinin hem anne hem babanın görevi olduğunu düşünüyor.

Çocukların oyun seçimlerinde toplumsal cinsiyet kalıpları belirgin bir şekilde görülüyor. Kız çocukları, kendini toplumsal cinsiyet kalıplarına uyduğunda daha başarılı hissediyor. Evcilik oyunu, ev içindeki rollerle özdeşleştiğinden kız çocukları için önemini koruyor. Öte yandan erkek çocukları, meydan okuma ve rekabet unsurlarına dayalı oyunları tercih ediyor. Dans gibi estetik yönü yüksek ve rekabetten uzak olan oyunlar, kız çocukları için başarılı hissedilen oyunlar arasında yer alırken, erkek çocukları için dans estetik içerdiğinden bu kategorinin dışında kalıyor. Türkiye'de hemcinsle oynama eğilimi varken, KidZania deneyimleyen çocuklarda karşı cinsle birlikte oynama motivasyonu yükseliyor.

Türkiye'de çocuğun ev dışı rotası, alışveriş merkezlerinin sadece alışveriş yapma alanları olmadığını, sosyolojik ihtiyaçları karşılayan yerler haline geldiğini gösteriyor. Çocukların yüzde 97'si 'ev dışında vakit geçirilen yerler' sorusuna 'AVM' yanıtı veriyor. Mahalledeki parklar, Anadolu illerindeki erkek çocuklarının etkinlik durağı olurken; sinema, tiyatro gibi seyir zevki olan etkinlikler ise kız çocuklarını daha fazla cezbediyor.

Ebeveynler, özellikle erkek çocuklarının geleceği için daha sınırlı alanlar tanıyor ve klasik, toplumsal olarak kabul gören meslekleri tercih ediyor. Garanti meslek arayışı aileler için önemli bir yer tutarken, ebeveynler genellikle influencer, YouTuber ve gamer gibi öngörülemeyen meslekleri çocukları için korkulu birer kariyer hedefi olarak düşünüyor. Kız çocuklarının meslek seçiminde daha özgür davranan ebeveynler, konu erkek çocuklara geldiğinde ise daha karar belirleyici bir tutum sergiliyor. Ebeveynler, oğullarına erken yaşta ‘para kazanması garanti’ olarak gördükleri geleneksel meslekleri seçmesi konusunda daha baskıcı davranıyor.